Edredon (Somateria mollissima): Wszechstronny ptak z rodziny kaczkowatych

0
452
5/5 - (1 vote)

Wstęp

Edredon (Somateria mollissima) to średniej wielkości ptak wodny należący do rodziny kaczkowatych (Anatidae). Charakteryzuje się bogatym upierzeniem i dobrze przystosowanym do zimnych wód. W artykule zostaną omówione cechy morfologiczne, występowanie, biologia, ekologia, ochrona oraz znaczenie dla człowieka.

Morfologia i wygląd

Edredon to ptak o długości ciała wynoszącej od 50 do 70 cm oraz rozpiętości skrzydeł od 80 do 100 cm. Samce są nieco większe od samic i osiągają masę ciała od 1,5 do 2,5 kg, podczas gdy samice ważą od 1,0 do 2,0 kg.

W upierzeniu edredona wyróżnia się trzy odmiany: szatę godową, szatę spoczynkową oraz szatę młodocianą. Samiec w szacie godowej ma białą głowę z zielonkawo-czarną plamą w okolicy oka, ciemne skrzydła oraz jasne, białe boki. W szacie spoczynkowej jego upierzenie staje się bardziej stonowane, z dominującym brązem i ciemnymi plamami na głowie. Samice są ubarwione w odcieniach brązu z ciemniejszymi plamkami i pręgami, co umożliwia im dobrą kamuflaż na lęgowiskach.

Występowanie i siedlisko

Edredon występuje na rozległych obszarach północnej Europy, Azji i Ameryki Północnej. Preferuje chłodniejsze wody, dlatego na zimę gniazduje na wybrzeżach Morza Arktycznego, Morza Północnego, Morza Bałtyckiego oraz na wyspach północnego Atlantyku. W okresie zimowym ptaki zasiedlają wody przybrzeżne oraz ujścia rzek Europy Zachodniej, w tym Wielkiej Brytanii, Francji i Skandynawii.

W zależności od pory roku i dostępności pokarmu, edredon zamieszkuje różnorodne siedliska. Podczas lęgów preferuje skaliste wybrzeża, wysepki i plaże z roślinnością nadbrzeżną. Zimą ptaki te często można spotkać na otwartym morzu, gdzie szukają pożywienia.

Biologia i ekologia

Rozród i lęgi

Edredony są monogamiczne, a więzy partnerskie utrzymują przez całe życie. Okres lęgowy przypada na miesiące od maja do sierpnia. Ptaki te tworzą luźne kolonie lęgowe, a samica składa od 4 do 6 jaj o kremowym zabarwieniu. Jaja są wysiadywane przez około 24-28 dni wyłącznie przez samicę, która podczas tego czasu rzadko opuszcza gniazdo.

Pisklęta edredonów są tzw. „pisklętami precocialnymi”, co oznacza, że po wykluciu są już w pełni opierzone i samodzielne. Młode edredony potrafią pływać i nurkować już kilka godzin po wykluciu. Samiec czuwa nad rodziną, chroniąc ją przed drapieżnikami. Młode osiągają pełną samodzielność po około 6-8 tygodniach.

Pożywienie

Edredony są przede wszystkim mięsożercami. Głównym składnikiem ich diety są małże, skorupiaki, mięczaki oraz drobne ryby. Ptaki te nurkują w poszukiwaniu pożywienia, potrafiąc zanurzyć się nawet na głębokość 20 metrów. W trakcie nurkowania, edredony mogą spędzać pod wodą do 40 sekund, co pozwala im na skuteczne zdobycie pokarmu.

Zachowanie

Edredony są towarzyskie, często można je spotkać w grupach, zwłaszcza podczas zimowania. W okresie lęgowym stają się bardziej terytorialne i agresywne wobec konkurencyjnych samców. W trakcie zalotów samiec wykonuje charakterystyczne ruchy głową, pływa wokół samicy oraz wznosi się na fali wody, pokazując swoje piękne upierzenie. W trakcie migracji ptaki te przelatują setki, a nawet tysiące kilometrów, aby dotrzeć do swoich zimowisk.

Edredony są znane ze swoich umiejętności pływackich i nurkowania. Mają silne, płaskie stopy z błonami pomiędzy palcami, które świetnie sprawdzają się jako wiosła podczas pływania. W przeciwnym razie, na lądzie poruszają się raczej niezdarnie, z charakterystycznym kołyszącym chodem.

Przeczytaj także:  Jeleń Sika (Cervus nippon): Biologia, Zachowanie i Ochrona

Ochrona i zagrożenia

Edredon nie jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem. Jednakże, na niektórych obszarach liczebność populacji może być zagrożona. Głównymi przyczynami spadku liczebności są utrata siedlisk, zanieczyszczenie wód, zakłócanie miejsc lęgowych przez człowieka oraz niekontrolowane polowania.

W celu ochrony edredonów wprowadzono ograniczenia w polowaniach oraz zakaz przekształcania naturalnych siedlisk w obszarach, gdzie gatunek ten gniazduje. Ponadto, edredon jest objęty ochroną gatunkową na terenie Unii Europejskiej oraz na podstawie Konwencji o Ochronie Wędrownych Gatunków Dzikich Zwierząt (CMS).

Znaczenie edredona dla człowieka

Edredon, jako ptak wodny, odgrywa ważną rolę w ekosystemach wodnych. Przyczynia się do kontroli populacji małży, skorupiaków i mięczaków, co wpływa na równowagę w środowisku. Ponadto, jest to ptak o dużym znaczeniu kulturowym i historycznym, zwłaszcza w krajach północnej Europy, gdzie był symbolem płodności i życia.

Edredon jest również ceniony przez myśliwych jako ptak łowny ze względu na smaczne mięso i atrakcyjne upierzenie. Jednak ze względu na ochronę gatunkową i ograniczenia w polowaniach, obecnie polowania na edredony są mocno ograniczone.

Ciekawostki

  • Edredon to jedyny przedstawiciel rodzaju Somateria, który nie ma charakterystycznych, długich piór ozdobnych na grzbiecie, jak u innych gatunków z tego rodzaju.
  • Dawniej edredony były źródłem puchu, który był wykorzystywany do produkcji pierzyn i poduszek, stąd nazwa „edredon” pochodzi od francuskiego słowa „édredon”, oznaczającego pierzynę.

Podsumowanie

Edredon (Somateria mollissima) to ptak z rodziny kaczkowatych, charakteryzujący się bogatym upierzeniem i dobrą przystosowalnością do zimnych wód. Zamieszkuje północne obszary Europy, Azji i Ameryki Północnej, preferując wybrzeża oraz wyspy. W zależności od pory roku zamieszkuje różne siedliska, takie jak wybrzeża, wyspy, czy ujścia rzek.

Edredony są monogamiczne i gniazdują w koloniach. Samica wysiaduje jaja przez około 24-28 dni, a młode osiągają samodzielność po 6-8 tygodniach. Pożywienie edredonów stanowią głównie małże, skorupiaki, mięczaki i drobne ryby, które zdobywają podczas nurkowania.

Gatunek ten nie jest zagrożony wyginięciem, jednakże populacje na niektórych obszarach mogą być zagrożone przez utratę siedlisk, zanieczyszczenie wód, zakłócanie miejsc lęgowych oraz niekontrolowane polowania. W celu ochrony edredonów wprowadzono ograniczenia w polowaniach oraz ochronę gatunkową na terenie Unii Europejskiej i na podstawie Konwencji o Ochronie Wędrownych Gatunków Dzikich Zwierząt (CMS).

Edredon odgrywa ważną rolę w ekosystemach wodnych oraz ma znaczenie kulturowe i historyczne, szczególnie w krajach północnej Europy. Dawniej był źródłem puchu, używanego do produkcji pierzyn i poduszek.

Bibliografia

  1. BirdLife International (2018) Somateria mollissima. The IUCN Red List of Threatened Species 2018: e.T22680410A132605004. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T22680410A132605004.en. Downloaded on 04 April 2023.
  2. Carboneras, C. & Kirwan, G.M. (2020). Common Eider (Somateria mollissima). In: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive. Lynx Edicions, Barcelona. (retrieved from https://www.hbw.com/node/52916 on 4 April 2023).
  3. Cramp, S. (1977). Handbook of the Birds of Europe, the Middle East, and North Africa: The Birds of the Western Palearctic. Volume 1: Ostrich to Ducks. Oxford University Press, Oxford.
  4. Kear, J. (2005). Ducks, Geese, and Swans. Volume 1: General Chapters, Dendrocygninae through Anserinae. Oxford University Press, Oxford.