Bernikla obrożna (Branta bernicla) to gatunek ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae), należący do rodzaju Branta. W tym artykule przyjrzymy się bliżej charakterystyce, rozmieszczeniu oraz zachowaniu tych fascynujących ptaków.
1. Wstęp
Bernikla obrożna to niewielki ptak wodny, który żyje w północnej części Atlantyku oraz na wybrzeżach północnej Europy. Gatunek ten jest nie tylko piękny, ale także interesujący ze względu na swoje zachowanie i ekologię. Bernikla obrożna preferuje obszary podmokłe, błotniste, a także tereny trawiaste i piaszczyste wybrzeża.
2. Podgatunki
Wyróżnia się cztery podgatunki bernikli obrożnej:
- Branta bernicla bernicla
- Branta bernicla hrota
- Branta bernicla nigricans
- Branta bernicla orientalis
Podgatunki różnią się między sobą przede wszystkim rozmiarami oraz występowaniem.
3. Charakterystyka
Wygląd zewnętrzny
Bernikla obrożna ma smukłe, krępe ciało oraz krótkie szyje. Ubarwienie jest przede wszystkim ciemne, z wyraźnym kontrastem między czarną głową, szyją i piersią a szarym lub brązowym grzbietem. Wyróżniającym elementem jest biały obrys na szyi, przypominający obrożę, od którego ptak wziął swoją nazwę. Dziób jest krótki i czarny, a nogi są również czarne. Samce i samice wykazują podobieństwo w ubarwieniu, choć samice mogą być nieco jaśniejsze.
Wymiary i masa
Bernikla obrożna to stosunkowo niewielki ptak wodny. Długość ciała wynosi zazwyczaj od 53 do 66 cm, a rozpiętość skrzydeł mieści się w przedziale 115-133 cm. Masa ciała samców wynosi około 1,2-2,2 kg, podczas gdy samice ważą nieco mniej, 1-1,9 kg.
4. Rozmieszczenie
Siedlisko
Bernikla obrożna zamieszkuje różnorodne siedliska, takie jak błotniste wybrzeża, podmokłe łąki, zatoki, estuaria i obszary piaszczyste. Te ptaki są dobrze przystosowane do życia na zróżnicowanych terenach, gdzie mają dostęp do pożywienia i lęgowisk.
Występowanie
Bernikle obrożne występują na szerokim obszarze obejmującym północno-zachodnią Europę oraz północną część Ameryki Północnej. Podgatunki różnią się swoim zasięgiem występowania:
- Branta bernicla bernicla – Występuje głównie na wybrzeżach północnej Europy, od Islandii po Morze Barentsa.
- Branta bernicla hrota – Zasiedla tereny od Grenlandii przez Islandię po wschodnią Kanadę.
- Branta bernicla nigricans – Występuje na zachodnich wybrzeżach Ameryki Północnej, od Alaski po północne Kalifornię.
- Branta bernicla orientalis – Zamieszkuje wybrzeża północno-wschodniej Syberii.
Migracje
Bernikle obrożne są ptakami wędrownymi. W zależności od podgatunku, migrują na różne odległości, aby spędzić zimę na obszarach o łagodniejszym klimacie. Ptaki te przelatują na południe w październiku i listopadzie, a powroty na tereny lęgowe mają miejsce w marcu i kwietniu.
5. Zachowanie
Rozród
Okres lęgowy bernikli obrożnych zaczyna się na wiosnę. Ptaki te są monogamiczne, a pary pozostają razem przez całe życie. Gniazda budują na ziemi, często w pobliżu wody, ukrywając je wśród traw i roślinności. Gniazda są wyściełane miękkim puchem, który samica zrywa z własnej piersi.
Samica składa od 3 do 6 jaj, które są białawe lub jasnobrązowe z plamkami. Inkubacja trwa około 24-28 dni, a obydwa ptaki się nią zajmują, choć główną rolę odgrywa samica. Młode bernikle są tzw. ptakami wodno-lądowymi, co oznacza, że opuszczają gniazdo wkrótce po wykluciu, a rodzice prowadzą je do wody, gdzie uczą się pływać i szukać pożywienia.
Młode bernikle osiągają pełne opierzenie w wieku około 40-50 dni, po czym są w stanie rozpocząć swoją pierwszą migrację. Osobniki te osiągają dojrzałość płciową w wieku około 2-3 lat.
Pożywienie
Bernikla obrożna jest głównie roślinożerna, choć czasami może sięgać również po małe bezkręgowce. Jej dieta składa się przede wszystkim z roślin wodnych i traw, a także roślin uprawnych, takich jak trawa żytnia. W okresie lęgowym ptaki te mogą zjadać również mięczaki, skorupiaki i owady.
Długość życia
Bernikle obrożne żyją średnio od 10 do 15 lat, chociaż niektóre osobniki mogą dożywać nawet 20 lat. Najważniejszymi czynnikami wpływającymi na długość życia tych ptaków są drapieżnictwo, działalność człowieka oraz zmiany w środowisku naturalnym.
6. Status i ochrona
Według Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN), bernikla obrożna jest obecnie klasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Jednakże, niektóre podgatunki są bardziej zagrożone niż inne, a lokalne populacje mogą być narażone na różnorodne zagrożenia, takie jak utrata siedlisk, zakłócenia przez ludzi oraz drapieżnictwo.
W celu ochrony bernikli obrożnych, podejmowane są różne działania, takie jak utworzenie obszarów chronionych, edukacja społeczna oraz badania naukowe mające na celu lepsze zrozumienie potrzeb i zachowań tych ptaków. Ponadto, istnieją międzynarodowe umowy i konwencje, które mają na celu ochronę ptaków wodno-błotnych, takie jak Konwencja Ramsarska oraz African-Eurasian Migratory Waterbird Agreement (AEWA).
7. Ciekawostki
- Bernikla obrożna jest jednym z nielicznych gatunków ptaków, których pisklęta opuszczają gniazdo niemal natychmiast po wykluciu, co jest strategią przystosowawczą do życia w trudnych warunkach środowiskowych.
- W trakcie migracji, bernikle obrożne mogą przemierzać odległości sięgające nawet 3000 km.
- Podczas lotu, bernikle obrożne tworzą charakterystyczne formacje w kształcie litery „V”, co pozwala im na oszczędność energii poprzez zmniejszenie oporu powietrza.
- Bernikle obrożne są znane ze swojej skłonności do tworzenia dużych stad, zwłaszcza w okresie zimowym. Stada te mogą liczyć od kilkudziesięciu do kilkuset ptaków.
8. Podsumowanie
Bernikla obrożna to fascynujący gatunek ptaka wodnego, który zamieszkuje obszary północnego Atlantyku oraz wybrzeża północnej Europy. Charakteryzuje się ciemnym ubarwieniem z białą „obrożą” na szyi, a jego długość życia może sięgać nawet 20 lat. Bernikle obrożne są ptakami wędrownymi, które przelatują na południe w poszukiwaniu łagodniejszego klimatu na zimę. Choć obecnie klasyfikowane są jako gatunek najmniejszej troski, istnieją inicjatywy mające na celu ochronę tych ptaków oraz ich siedlisk.