Olsza zielona (Alnus viridis), znana również jako olsza górska, to ciekawe i stosunkowo rzadko spotykane drzewo, które warto przyjrzeć się bliżej. Chociaż może nie cieszy się taką sławą jak dąb czy sosna, to jednak pełni bardzo ważne funkcje w ekosystemach, w których występuje.
Charakterystyka Olszy Zielonej
Klasyfikacja i Rozmieszczenie
Olsza zielona jest jednym z kilkunastu gatunków z rodzaju Alnus, należącego do rodziny brzozowatych (Betulaceae). Występuje przede wszystkim w górach Europy, od Pirenejów, przez Alpy, aż po Karpaty, Kaukaz i Himalaje, ale można ją spotkać także w niektórych rejonach Azji i Ameryki Północnej.
Wygląd i Morfologia
Olsza zielona to małe, rzadko przekraczające 10 metrów wysokości, drzewo lub krzew. Jej liście są ciemnozielone, gładkie, owalne lub szeroko lancetowate, o piłkowanych brzegach. Kwiaty olszy zielonej są zebrane w kocanki, które u różnych gatunków mogą różnić się kształtem i kolorem.
Cykl Życiowy i Rozmnażanie
Olsza zielona rozmnaża się za pomocą nasion, które dojrzewają w owocach – małych szyszkach. Nasiona te są bardzo lekkie, co umożliwia im rozprzestrzenianie się na duże odległości za pomocą wiatru.
Olsza Zielona w Ekosystemie
Rola Ekologiczna
Olsza zielona odgrywa kluczową rolę w wielu ekosystemach, zwłaszcza w górach. Jest jednym z pierwszych drzew, które zasiedlają tereny po wycofaniu się lodowców lub po osuwiskach. W symbiozie z bakteriami z rodzaju Frankia, olsza zielona jest w stanie wiązać azot atmosferyczny, przyczyniając się tym samym do poprawy jakości gleby i umożliwiając rozwój innych gatunków roślin.
Olsza Zielona a Fauna
Drzewo to jest domem dla wielu gatunków zwierząt. Jego liście, kwiaty i owoce stanowią źródło pożywienia dla wielu gatunków owadów, ptaków i ssaków. Ponadto, młode olsze zielone stanowią schronienie dla wielu gatunków ptaków.
Znaczenie Olszy Zielonej dla Człowieka
Wykorzystanie Olszy Zielonej w Przemyśle
Choć olsza zielona nie jest popularnym gatunkiem drzewa w przemyśle drzewnym z powodu niewielkich rozmiarów i miękkiego drewna, to ma swoje unikalne zastosowania. W przeszłości było wykorzystywane na przykład do produkcji węgla drzewnego czy w sadzarstwie.
Olsza Zielona w Medycynie i Kosmetyce
Olsza zielona ma również zastosowanie w medycynie i kosmetyce. Właściwości przeciwzapalne, ściągające i przeciwbakteryjne olszy były wykorzystywane już w medycynie ludowej. Dziś, ekstrakty z olszy zielonej można znaleźć w wielu kosmetykach naturalnych, na przykład w kremach, maściach czy szamponach.
Olsza Zielona w Architekturze Krajobrazu
Olsza zielona jest także wykorzystywana w architekturze krajobrazu. Jest doskonałym wyborem na żywopłoty czy osłony przeciwwiatrowe, szczególnie w terenach górskich, gdzie dobrze znosi surowe warunki.
Zagrożenia i Ochrona Olszy Zielonej
Zagrożenia
Olsza zielona, jak wiele innych gatunków drzew, jest narażona na szereg zagrożeń. Do najważniejszych z nich należą zmiany klimatu, które mogą prowadzić do przesunięć obszarów, na których to drzewo jest w stanie przetrwać, oraz różnego rodzaju czynniki antropogeniczne, takie jak wylesianie czy zanieczyszczenie środowiska.
Ochrona
Na terenie Polski olsza zielona jest objęta ścisłą ochroną gatunkową. W wielu innych krajach stosuje się również różnego rodzaju środki mające na celu ochronę tego cennego drzewa. Obejmują one m.in. zakaz wycinania olszy zielonej, programy reintrodukcji oraz edukację społeczeństwa na temat wartości tego gatunku.
Mimo że olsza zielona nie jest drzewem tak powszechnie znanym jak dąb czy sosna, jej rola w ekosystemach jest nie do przecenienia. Stanowi dom dla wielu gatunków zwierząt, przyczynia się do poprawy jakości gleby, a także ma wiele zastosowań dla człowieka. Dlatego też, ochrona olszy zielonej jest tak ważna i każdy z nas może do niej przyczynić się, na przykład poprzez sadzenie tego drzewa w swoim ogrodzie czy też udział w akcjach mających na celu ochronę tego cennego gatunku.
